อลังการดาวล้านดวงกระพริบที่ค่ายพรหมโยธี

นิยามการท่องเที่ยว.....”ส่องสัตว์เขาใหญ่ ส่องไฟปราจีนฯ”

โดย....สมศักดิ์ ล่ำพงศ์พันธุ์

    

     กระแสท่องเที่ยวที่กำลังมาแรงในช่วงฤดูฝนนี้ เราก็ต้องมาติดตามข่าวของ “หิ่งห้อย” แมลงตัวน้อยในจินตนาการฝันของเด็กน้อย

         แต่วันนี้ ฝันเหล่านั้นได้เป็นจริง และสัมผัสได้ เมื่อเราได้ไปชม......”อลังการดาวล้านดวงกระพริบที่ค่ายพรหมโยธี”

ค่ายพรหมโยธี พื้นที่ ข.  ตั้งอยู่ หมู่ที่ 2 ต.ไม้เค็ด อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2518  โดยมีทีมทหารปืนใหญ่ที่ 2 รักษาพระองค์ เป็นหน่วยดูแลรับผิดชอบพื้นที่ มีผู้บังคับบัญชาในอดีตได้มีนโยบายให้กำลังพลได้ปลูกต้นไม้เพื่อเป็นการอนุรักษ์ทรัพยากร และให้ความร่มรื่นภายในพื้นที่ค่ายจวบจนปัจจุบัน ต้นไม้ที่ปลูกไว้ได้มีการเจริญเติบโตกลายเป็นสวนป่าที่อุดมสมบูรณ์ ช่วยสร้างระบบนิเวศให้กับสิ่งมีชีวิตต่างๆ โดยในห้วงเดือนกรกฎาคม 2559 ที่ผ่านมา

            พันเอก ไกรภพ ไชยพันธุ์ ผู้บังคับการกรมทหารปืนใหญ่ที่ 2 รักษาพระองค์ฯ ได้ตรวจพบว่ามีหิ่งห้อย ซึ่งเป็นแมลงปีกแข็งที่หาดูได้ยากเข้ามาอาศัยอยู่บริเวณสวนป่าภายในค่ายเป็นจำนวนนับแสนตัว และได้เล็งเห็นว่าพื้นที่ดังกล่าวสามารถพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวภายในค่ายทหารและของจังหวัดปราจีนบุรีได้ จึงมีดำริให้ใช้ศักยภาพของหน่วยพัฒนาพื้นที่ดังกล่าวให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวภายในค่ายทหาร และมีการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อต่างๆ จนเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย ในชื่อ “ดินแดนหิ่งห้อยค่ายพรหมโยธี พื้นที่ ข.” มีประชาชนและนักท่องเที่ยว รวมทั้งสื่อมวลชน และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ในพื้นที่จังหวัดปราจีนบุรีเข้ามาเยี่ยมชมอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วงเดือนกรกฎาคม- สิงหาคม จะเป็นช่วงที่หิ่งห้อยปรากฏตัวมากที่สุด

หิ่งห้อย หรือ ทิ้งถ่วง (Firefly) เป็นแมลงพวกด้วงปีกแข็ง จัดอยู่ในอันดับ คอลีออพเทอร่า (Coleoptera) วงศ์แลมพายริดี้ (Lampyridae) มีลักษณะลำตัวยาวรี  ตัวเต็มวัยของหิ่งห้อยเพศผู้มีปีกเสมอ  ส่วนเพศเมียมีทั้งชนิดที่มีปีกและชนิดไม่มีปีก  ซึ่งมีลักษณะเป็นหัวหนอน  หิ่งห้อยที่มีปีกมีลำตัวยาวตั้งแต่ 4-25 มิลลิเมตร แล้วแต่ชนิด  ส่วนเพศเมียที่เป็นตัวหนอนอาจมีลำตัวยาวถึง 100 มิลลิเมตร

ในประเทศไทย หิ่งห้อยก็มีชื่อให้เรียกต่างกันไป ตามแต่ละท้องถิ่น เช่น แถบบางเขน เรียกว่า แมลงทิ้งถ่วง แถบอยุธยา, ชัยนาท เรียกว่า แมงคาเรือง ที่สุพรรณบุรี เรียกว่า แมงแสง

หิ่งห้อยนอกจากมีชื่อต่างกันไปตามท้องถิ่นแล้วในแต่ละที่ก็มีความเชื่อ ความรู้ เกี่ยวกับหิ่งห้อยแต่ต่างกันไป ทั้งในด้านปรัชญา ศาสนา ศีลธรรม

   

จะดูว่าหิ่งห้อยตัวไหนเพศผู้ ตัวไหนเพศเมีย

_หิ่งห้อยเพศผู้ มีอวัยวะทำแสงอยู่ที่ปล้องปลายท้องซึ่งมีอยู่  2 ปล้อง ถ้าตัวตัวเมีย จะมีแค่ 1 ปล้อง

_หิ่งห้อยเพศผู้มีปีกเสมอ  ส่วนเพศเมียมีทั้งชนิดที่มีปีก (ปีกสั้น) และชนิดไม่มีปีก

แสงจากหิ่งห้อย เกิดจากอะไร

_เกิดจากขบวนการทางเคมี  โดยในปล้องแสงของหิ่งห้อยมีสารลูซิเฟอริน (Luciferin) รวมทั้งได้รับพลังงาน เอทีพี (ATP: Adenosine Triphoshate) ซึ่งเป็นโปรตีนให้พลังงานในเซลล์  ทำให้เกิดแสงสามารถมองเห็นได้ในเวลากลางคืน

ทำไมหิ่งห้อยกระพริบแสง

_เพื่อเป็นสื่อให้คู่ของมันมาผสมพันธุ์

การกระพริบแสงของหิ่งห้อยมีแบบ

_มีอยู่ 2 แบบ คือ  กระพริบแสงพร้อมกันและไม่พร้อมกัน  จังหวะการกระพริบแสงของหิ่งห้อยสามารถบอกถึงความแตกต่างของหิ่งห้อยแต่ละชนิดได้  หิ่งห้อยทำแสงทั้งช่วงเวลากลางวันและช่วงเวลากลางคืน

หิ่งห้อยกินอะไร

_หิ่งห้อยตัวเต็มวัย ไม่กินอาหาร กินแต่น้ำหรือน้ำค้างที่เกาะอยู่ตามใบไม้ 

_หิ่งห้อย ช่วงที่เป็นตัวหนอนเป็นตัวห้ำ ส่วนใหญ่กินหอยเป็นอาหาร ซึ่งหอยบางอย่าง เป็นพาหะของพยาธิต่างๆ เช่น พยาธิใบไม้ในเลือดหรือพยาธิใบไม้ในตับของคนและสัตว์  จึงเป็นการกำจัดไม่ให้พยาธิแพร่ระบาดได้

หิ่งห้อยเมื่อผสมพันธุ์แล้วออกลูกเป็นไข่ หรือเป็นตัว

_จะวางไข่ เป็นฟองเดี่ยวหรือเป็นกลุ่ม ตามใบพืชหรือน้ำหรือตามดินที่ชื้นแฉะ ไข่ฟักออกเป็นตัวหนอนซึ่งมีอยู่ 4-5 วัน จึงเข้าดักแด้แล้วออกมาเป็นตัวเต็มวัย  วงจรชีวิตของหิ่งห้อยใช้เวลาทั้งหมดประมาณ 3-12 เดือน แล้วแต่ชนิด

ที่อยู่อาศัยของหิ่งห้อย

_กลางวันหิ่งห้อยหลบซ่อนตัวอยู่ตามพงหญ้าหรือวัชพืชในที่ชื้นแฉะ  หรือหลบตามกาบไม้ซอกไม้ต่างๆ

_ส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณที่ชุ่มชื้นและสะอาด ไม่มีมลพิษจากสิ่งแวดล้อม  เช่น ตามทุ่งนา บ่อน้ำตามชนบท  บางชนิดอยู่ตามดินในป่าและตามป่าชายเลน

ต้นไม้ประเภทไหนที่หิ่งห้อยชอบอาศัยอยู่

_ ต้นไม้ที่หิ่งห้อยชอบเกาะกระพริบแสง ส่วนใหญ่เป็นต้นไม้ที่มีใบโปร่ง ในธรรมชาติพบเกาะอยู่ตามต้นลำพู ต้นแสม ต้นโกงกาง ต้นโพทะเล และต้นทิ้งถ่อน รวมทั้งต้นไม้ที่อยู่ตามริมน้ำต่างๆ

แหล่งที่อยู่อาศัยของหิ่งห้อย บอกอะไรได้บ้าง

_หิ่งห้อยอาศัยอยู่ได้เฉพาะในแหล่งที่สะอาดเท่านั้น 

การอนุรักษ์หิ่งห้อยทำได้อย่างไรบ้าง

_โดยการรักษาแม่น้ำ ลำคลอง บึงต่างๆ ให้สะอาด โดยไม่ทิ้งขยะ หรือสารเคมีลงในแหล่งน้ำ  รวมทั้งอนุรักษ์ป่าไม้ เช่น ป่าต้นน้ำ  และป่าชายเลนให้อุดมสมบูรณ์  ทำให้หิ่งห้อยสามารถขยายพันธุ์ดำรงชีวิตอยู่ได้ เป็นการเพิ่มความสวยงามให้แก่ธรรมชาติต่อไป

ติดต่อสอบถาม

กรมทหารปืนใหญ่ที่ 2 รักษาพระองค์ ค่ายพรหมโยธี ปราจีนบุรี 

โทร. 037 570 030

ช่วงเวลาที่ดูหิ่งห้อย 19.00-20.00 น.

ชมภาพเพิ่มเติมที่ Facebook : https://www.facebook.com/ดินแดนหิ่งห้อย-ปราจีนฯ-293097691160875/?pnref=story

สนใจถ่ายภาพหิ่งห้อย ต้องสอบถามกูรูในพื้นที่.....Facebook : ชายหล่า อนุนัย https://www.facebook.com/wut.anunai?fref=ts

 หรือ VRphoto : 092-8951997